Σύγκριση 3 παραδειγμάτων

Κριτήριο επιλογής

Και τα τρία παραδείγματα είναι προτάσεις που δεν έχουν πραγματοποιηθεί. Το κριτήριο επιλογής ήταν πέρα από το στοιχείο της βιωσιμότητας, ο χειρισμός ορισμένων θεμάτων, που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά την διαδικασία του αστικού σχεδιασμού. Πιο συγκεκριμένα, το New Heden επιλέχθηκε για τον χειρισμό των δημόσιων χώρων και την εισαγωγή του οργανικού φυσικού στοιχείου, το Great Wall για το στοιχείο της μετάβασης και της ενιαιότητας των κτιρίων και για την εξασφάλιση καλών συνθηκών διαβίωσης στην πυκνή δόμηση και το Bamboo Comunity για την μέριμνα για τον κοινωνικό παράγοντα και την απλότητα της απόδοσης της σχεδιαστικής λύσης.

Βασικές αρχές σχεδιασμού

Η καθεμία πρόταση έχει ως αφετηρία μία διαφορετική αρχή. Το New Heden επιδιώκει να αποτελέσει πράσινο πνεύμονα για την ευρύτερη περιοχή, το Great Wall έχει έντονες τις ιστορικές αναφορές, στις οποίες προσαρμόζει τις ανάγκες στέγασης διαφορετικών χρήσεων και το Bamboo Comunity, όντας στα πλαίσια του διαγωνισμού 'Design Against the Element' έχει ως βασικό κριτήριο την ανθεκτικότητα στις καταστροφές και τις κλιματικές αλλαγές.

Και τα τρία παραδείγματα, όμως, έχουν ως βασικό γνώμονα σχεδίασης την επίτευξη της κατά το δυνατό μέγιστης βιωσιμότητας. Αυτό εκφράζεται διαφορετικά στην κάθε περίπτωση. Και στα τρία γίνεται η εξασφάλιση επαρκών πράσινων κοινόχρηστων χώρων, αλλά στο New Heden και στο Great Wall βλέπουμε την εκτεταμένη χρήση φυτεμένων βατών δωμάτων, ενώ η βιωσιμότητα στο Bamboo Comunity εκφράζεται με την χρήση των ανάλογων υλικών και την σχεδίαση που εξαρτάται από τις κλιματικές συνθήκες, στοιχεία που στα άλλα δύο είναι φθίνουσας σημασίας.

Δομικά χαρακτηριστικά

Παρατηρούμε ότι η λογική σχεδιασμού στο Bamboo Comunity και το Great Wall εκφράζεται με ορθοκανονικές διατάξεις, σε αντίθεση με την οργανική σχεδίαση του New Heden. Αντίστοιχα στα δύο τελευταία η μορφολογία χαρακτηρίζεται από πολύπλοκους χειρισμούς, ενώ στο Bamboo Comunity υπάρχει η έννοια της απλότητας και της καθαρής απόδοσης. Επίσης, όσον αφορά την έννοια της μετάβασης, στα δύο πρώτα παρατηρείται η επιδίωξη της συνέχειας μεταξύ του συνόλου των κτιριακών όγκων, είτε από την ίδια την μορφή των κτιρίων, είτε με την προσθήκη επιπρόσθετου συνδετικού στοιχείου, ενώ στο τρίτο οι κτιριακές μονάδες είναι μεμονωμένες και η μετάβαση γίνεται μέσω του δημόσιου ελεύθερου χώρου.

Οι χρήσεις που εντοπίζονται στο Great Wall περιλαμβάνουν την κατοικία, αλλά δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στο εμπόριο και τον δευτερογενή τομέα και την ανάμειξη των τριών, ενώ στα άλλα δύο παραδείγματα η κατοικία είναι αυτή που έχει τον πρωτεύον ρόλο.

Κρίνοντας τις προτάσεις σε σχέση με τον περιβάλλοντα αστικό ιστό, γίνεται φανερό ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερη αλληλοσυσχέτιση, όσον αφορά τις χαράξεις, με εξαίρεση ίσως το New Heden, το οποίο επιδιώκει να αποκαταστήσει μία συνέχεια των διελεύσεων από και προς το τετράγωνο, με τα μονοπάτια που χωροθετηθεί σε ορισμένες θέσεις. Τα μονοπάτια αυτά είναι προς χρήση των πεζών και των ποδηλάτων, αποκλείοντας έτσι την κίνηση των Ι.Χ., επιλογή που κάνουν και τα άλλα δύο παραδείγματα, με σκοπό την μείωση της ρύπανσης και της όχλησης, αλλά και την προστασία του πράσινου σχεδιασμένου περιβάλλοντος.

Στη συνέχεια, μία θεώρηση σχετικά με τον κοινωνικό και τον οικονομικό παράγοντα δίνει ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Και οι τρεις προτάσεις λαμβάνουν υπόψιν τον κοινωνικό παράγοντα και το όφελος του εκάστοτε χρήστη, στοχεύοντας σε ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Το New Heden διαμορφώνει έναν πράσινο πνεύμονα, που περιλαμβάνει χώρους πρασίνου, υγιεινό τρόπο ζωής και ευχάριστο περιβάλλον. Το Great Wall αναπτύσσει ένα δίκτυο εξυπηρετήσεων των καταναλωτικών και οικιστικών αναγκών του χρήστη, εξασφαλίζοντας παράλληλα καλές συνθήκες εργασίας. Τέλος, το Bamboo Comunity μεριμνά για τον σεβασμό του τρόπου ζωής και των κοινωνικο-πολιτιστικών χαρακτηριστικών των χρηστών και για την επιβίωση αυτών σε ακραίες συνθήκες, με ταυτόχρονη φροντίδα για την οικονομική παράμετρο και την διατήρηση αυτής σε χαμηλά επίπεδα, κάτι που δεν εντοπίζεται στα προγράμματα των άλλων δύο προτάσεων.

Συνοψίζοντας, και τα τρία παραδείγματα αποτελούν προτάσεις για την ανάπτυξη ενός βιώσιμου οικιστικού μοντέλου, στον υπάρχων αστικό ιστό με έντονη την προσοχή στην σχέση πόλης-φύσης και την εξασφάλιση των δημόσιων πράσινων χώρων. Παρά τις διαφορές στην προσέγγιση της μορφολογίας και των χαράξεων, ενσωματώνουν και τα τρία την λογική της βιώσιμης ανάπτυξης, τάσης που υιοθετήθηκε και κυριαρχεί πλέον στον τομέα του αστικού και όχι μόνο σχεδιασμού.

Bamboo Community_Chennai, India_Triple O Studio

Στα πλαίσια του διαγωνισμού Design Against the Elements για τον σχεδιασμό κατοικιών σε αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου, το Triple O Studio κάνει μία πρόταση για την περιοχή Chennai της Ινδίας. Η συγκεκριμένη πρόταση, μαζί με το κριτήριο της βιωσιμότητας, δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα και στο πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα χτιστεί, λαμβάνει υπόψιν την κοινωνική συμπεριφορά των κατοίκων που θα ζήσουν σε αυτή την περιοχή και μεριμνά για την διασφάλιση της χρήσης τοπικών υλικών και δεξιοτήτων, ώστε να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και να κρατηθεί το κόστος της κατασκευής σε χαμηλά επίπεδα.

Ο διαγωνισμός Design Against the Elements πραγματοποιήθηκε το 2010 με 2011 με αφορμή τις καταστροφές που προκλήθηκαν στις Φιλιππίνες από την τροπική καταιγίδα Ondoy (Κετσάνα) και στα πλαίσια του οικολογικού προβληματισμού και της βιώσιμης ανάπτυξης αναζητούσε λύση στα προβλήματα που δημιουργούνται από τις κλιματικές αλλαγές. Σκοπός ήταν να συγκεντρώσει τις πιο καινοτόμες ιδέες στους τομείς της αρχιτεκτονικής, του σχεδιασμού και της πολεοδομίας όσον αφορά την ανάπτυξη βιώσιμων και ανθεκτικών στις καταστροφές κατοικιών για τις κοινότητες στο τροπικό αστικό περιβάλλον των αναπτυσσόμενων περιοχών. Οι προτάσεις έγιναν με βάση μία περιοχή στις Φιλιππίνες και με ικανότητα εφαρμογής και σε άλλες περιοχές.

Δομικά χαρακτηριστικά

Η βάση του σχεδιασμού στην συγκεκριμένη πρόταση είναι η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα στις κλιματικές αλλαγές και τις εκάστοτε καταστροφές. Με αυτή την λογική, ορίζονται κύριοι άξονες, ανάλογα με τα κλιματικά δεδομένα, όπως τους ανέμους και τους τυφώνες και παράλληλα με αυτούς αναπτύσσονται οι κτιριακοί όγκοι, οι οποίοι είναι απλής μορφολογίας και έχουν αντίστοιχα κριτήρια. Πιο συγκεκριμένα, σε τομή εμφανίζονται με μία σχετική κλιμάκωση στο δώμα, αλλά και στο κατώτερο επίπεδο, με ανάλογη κλίση και του εδάφους. Αυτό αποσκοπεί στην αποφυγή πλημμύρας και την καλύτερη λειτουργία των κτιρίων σε περιπτώσεις έντονων ανέμων.

Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν είναι ντόπια, όπως το μπαμπού, που υπάρχει σε αφθονία στην γύρω περιοχή, όπως ντόπιοι θα είναι και οι εργάτες, οι οποίοι είναι και οι πλέον κατάλληλοι για να εφαρμόσουν τις παραδοσιακές μεθόδους κτισίματος . Όλα αυτά συντελούν στην καλύτερη κατανόηση και απόδοση των αναγκών των κατοίκων της περιοχής, στην ανάπτυξη υποδομών βιώσιμων και ανθεκτικών στις κλιματικές αλλαγές, ενώ ταυτόχρονα, με αυτούς τους τρόπους μειώνεται και το κόστος κατασκευής, στα πλαίσια της προσπάθειας μείωσης της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες περιοχές.

Βασικές αρχές σχεδιασμού

Ένα επίσης κυρίαρχο στοιχείο κατά τον σχεδιασμό είναι και η επιδίωξη για σεβασμό της τοπικής κοινότητας και των κοινωνικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών αυτής. Στην συγκεκριμένη πρόταση, οι αρχιτέκτονες, για να συμβαδίσουν με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής των ντόπιων κατοίκων, προσάρμοσαν την μοντέρνα αντίληψη των ατομικών διαμερισμάτων στην νοοτροπία της κοινοκτημοσύνης, της κοινής ζωής και ανάπτυξης. Ιδιαίτερη έμφαση, δηλαδή, δίνεται στους κοινόχρηστους χώρους της συγκεκριμένης κοινότητας, η οποία είναι συνηθισμένη σε έναν τρόπο ζωής που διαδραματίζεται στους δρόμους. Έτσι, αντί να εφαρμόσουν το δυτικό πρότυπο της ιδιωτικότητας, οι Triple O Studio προσέγγισαν την χωρική οργάνωση μίας αρχιτεκτονικής που μεγιστοποιεί την κοινωνική χωρητικότητα των κατοίκων της.

Θεμελιώδης αρχή, επίσης, είναι να απλοποιηθεί ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός στα πλαίσια της κατασκευής, των υπηρεσιών, των υποδομών και της αισθητικής. Έτσι, παρατηρείται, λόγου χάριν, ότι χωροθετούνται στα δώματα λειτουργίες κοινωνικές και οικονομικές, που σε άλλη περίπτωση θα απαιτούσαν επιπλέον χώρους με το αντίστοιχο οικονομικό αντίκτυπο. Επίσης, τα δώματα χρησιμοποιούνται και για την συλλογή του νερού της βροχής, με σκοπό την επανάχρηση αυτού.

χρήσεις

Το έργο αυτό, εκτός από την ανάπτυξη των οικιστικών μονάδων, εξυψώνει την κοινωνία και τις κοινωνικές δραστηριότητες, με την ανάπτυξη και διάχυση σε όλη την έκταση κοινόχρηστων χώρων, από κοινόχρηστες πόρτες και παράθυρα, μέχρι διαδρόμους, εξώστες και ελεύθερους χώρους. Επιπλέον, απαραίτητες για την κοινότητα εγκαταστάσεις, όπως ένας πολυλειτουργικός χώρος, ένα σχολείο και πάρκα έχουν χωροθετηθεί ανάλογα με τις φυσικές και αστικές πιέσεις. Κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες χωροθετούνται επίσης και στα κατώτερα επίπεδα, με σκοπό να ευνοήσουν την ανάπτυξη της ζωής στους δρόμους της περιοχής. Η θέση των αρτηριών του οδικού δικτύου δίνει την δυνατότητα μελλοντικής σύνδεσης με διπλανές περιοχές. Επίσης, η κίνηση στο συγκρότημα γίνεται με την βοήθεια κλιμακοστασίων, ραμπών και ανελκυστήρων.

Σχεδιασμός αστικού χώρου

Όπως προαναφέρθηκε, οι χαράξεις στο συγκεκριμένο παράδειγμα προκύπτουν από τους κλιματικούς κυρίως παράγοντες και τις ανάγκες βιώσιμης ανάπτυξης.

Οι κτιριακοί όγκοι διατάσσονται παράλληλα σχεδόν στο σύνολό τους με ισοβαρή σημασία ως στοιχεία στο δομημένο σύνολο, ενώ οι δημόσιοι χώροι αντιμετωπίζονται ως ίσης αξίας περιοχές σχεδιασμού.

Ενώ οι κτιριακοί όγκοι είναι αρχικά αυτόνομοι και μεμονωμένοι, λόγω της λογικής της κοινωνικής συναναστροφής που ακολουθείται, διαμορφώνεται ένα στοιχείο σύνδεσης που διατρέχει όλο το σύνολο και λειτουργεί ώς συνεχής μεταβατικός χώρος από το ένα κτίριο στο άλλο. Η τοποθέτηση αυτού στο υψηλότερο επίπεδο των κτιρίων το καθιστά ζωτικής σημασίας, όσον αφορά τις καταστάσεις κινδύνου. Σε περίπτωση, δηλαδή, πλημμύρας, φωτιάς κ.ο.κ. , θα αποτελέσει χώρο μειωμένης επικινδυνότητας και δίοδο μετάβασης σε ασφαλέστερο σημείο, αντίστοιχα.

Επιπλέον, παρατηρείται ότι έρχεται σε αντίθεση με το όριο του αστικού ιστού στο οποίο εφάπτεται, με την έννοια της μειωμένης πυκνότητας και έμφασης στους κοινόχρηστους χώρους. Ο υπάρχων δομημένος χώρος χαρακτηρίζεται από άναρχη δόμηση μικρών μονάδων, που λόγω της δυναμικής και αυθαίρετης ανάπτυξης δεν συμπεριλαμβάνει ελεύθερους δημόσιους χώρους. Προωθείται, λοιπόν, η αραιή πυκνότητα και ο σχεδιασμένος και καθορισμένος δημόσιος χώρος.

προβληματισμοί

Ένας γενικότερος προβληματισμός που αναδύεται από την εν λόγω πρόταση, αλλά και την ίδια την φύση του διαγωνισμού, στα πλαίσια του οποίου έγινε η πρόταση, είναι το κατά πόσο είναι η αρχιτεκτονική του σήμερα είναι ικανή να αντιμετωπίσει τα ζητήματα των κλιματικών αλλαγών που έπονται. Είναι γνωστό ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ήδη δομημένων περιοχών δεν έχει τα απαραίτητα εφόδια να αντεπεξέλθει στις καταστροφές που προκαλούνται από τις κλιματικές αλλαγές και όχι μόνο. Η ευαισθητοποίηση στο συγκεκριμένο θέμα δεν πρέπει να αφορά μόνο τις περιοχές αυξημένης επικινδυνότητας, αρκετές από τις οποίες έχουν ήδη πληγεί, αλλά το σύνολο της σχεδιαστικής και κατασκευαστικής δραστηριοποίησης. Αυτή η παράμετρος μπορεί να λειτουργεί σε άμεση σχέση και εξάρτηση με την κριτήρια της βιωσιμότητας και του ενεργειακού σχεδιασμού, των οποίων η σημασία έχει αναγνωριστεί.

Ένα άλλο θέμα που παρουσιάζεται, είναι η αντίθεση του σχεδιασμένου και του δυναμικά ανεπτυγμένου δομημένου χώρου. Το συγκεκριμένο οικόπεδο βρίσκεται εν μέσω ενός αστικού ιστού που ανταποκρίνεται στο δυναμικό μοντέλο ανάπτυξης. Είναι εύλογο κατά την σχεδιαστική διαδικασία να επιλεχθεί μία λογική με συγκεκριμένες χαράξεις και όρια, που εξυπηρετούν ορισμένους παράγοντες. Παρ' όλ' αυτά, το γεγονός της γειτνίασης και της συνομιλίας με τον υφιστάμενο περιβάλλοντα χώρο ίσως θα έπρεπε να έχει λίγο μεγαλύτερη βαρύτητα. Στα πλαίσια της “καλής αρχιτεκτονικής”, θεωρείται σημαντικό το να συνομιλεί ομαλά η εκάστοτε πρόταση με το κτισμένο περιβάλλον, χωρίς αυτό να καταστρατηγεί τις υπόλοιπες αρχές σχεδιασμού.

συμπέρασμα

Συνοψίζοντας, πρόκειται για μία πρόταση με δυνατότητες προσαρμοστικότητας και σε άλλες περιοχές, που ενσωματώνει τάσεις ανάπτυξης που απευθύνονται στη βιωσιμότητα της κοινότητας με βάση τα τοπικά οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Ανταποκρίνεται στα κριτήρια του διαγωνισμού, που απαιτούν την δυνατότητα ανθεκτικότητας σε καταστροφές, όπως πλημμύρα, φωτιά, σεισμό και την δυνατότητα επιβίωσης μετά από μία τέτοια καταστροφή. Επίσης, χρησιμοποιεί καινοτόμες κατασκευαστικές μεθόδους, με την χρήση βιώσιμων υλικών και μη συμβατικών μεθόδων κτισίματος, αλλά τοπικών τεχνοτροπιών.

Εν γένει, προάγει τον βιώσιμο σχεδιασμό και την μέριμνα για τις περιβαλλοντικές αλλαγές, ενώ παράλληλα σέβεται την κοινωνία που θα στεγάσει, λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες αυτής.

Πηγές: http://www.archdaily.com/122510/housing-proposal-for-design-against-the-elements-triple-o-studio/, http://www.designagainsttheelements.org/what/,